..:: ඉල් පුන් පොහොය දින සිදුවූ විශේෂ සිදුවීම් හා අවස්ථා ::..

පෙර පොහොය දිනයන් මෙන්ම ඉල් පුන් පොහොය දිනයේ දීද සම්බුද්ධ ශාසන ඉතිහාසය තුල බෞද්ධ අපට වැදගත් වන කරුණු රාශියක් සිදුවී ඇත. ඒවා පහත පරිදිය,

• සම්බුද්ධ ශාසනයේ හි ප්‍රථම ධර්ම දූත හැට නම ධර්ම ප්‍රචාරයේ යෙදවියේ මෙම ඉල්  පුන් පොහොය දිනයේදීය. මෙම ධර්ම දූත හැටනමේ මූලිකත්වය දරා ඇත්තේ “අඤ්ඤාකොණ්ඩඤ්ඤ” මහ රහතන් වහන්සේ ඇතුළු “පස්වග” ශ්‍රාවකයන්ය.

• “තුන් බෑ ජටිලයන්” දමනය කිරීම සඳහා අප ලොව්තුරා බුදුපියාණන් වහන්සේ “උරුවෙල් දනව්ව” කරා වැඩමවීම.

• අප ලොව්තුරා බුදුපියාණන් වහන්සේගේ අගසව් “සැරියුත්” මහ රහතන් වහන්සේ තම මෑණියන්ගේ නිවසේදී පිරිනිවන් පෑම.

• “පසුවස්” පවාරණය හා කඨින චීවරය පූජා කළහැකි අවසන් දිනය යන ශාසනික කරුණු කාරනා හේතු කොටගෙන මෙම ඉල් පොහොය දිනය මුළු මහත් ලෝක වාසී බෞද්ධයින් හට වැදගත් වේ.

• එසේම මෙම උතුම් පොහොය දිනය තුල සියළුම බෞද්ධයින් හට වැදගත් වන තවත් විශේෂ සිදුවීමක් සිදු විය. එනම් මතු බුදුවන “මෛත්‍රී” බෝධි සත්වයන් අප ලොව්තුරා බුදු පියාණන් වහන්සේ වෙත විත් පැවදි වූයේ ඉල් පුර පසලොස්වක පොහොය දිනයකදීය. මෙසේ පැවදිවූ මෙම තෙරණුවන් උපසම්පදා ලැබ බුද්ධ ධර්මය මැනවින් හදාරා විශාල භික්ෂූ පිරිසකට අචාර්ය වරයා වූහ. වස් කාලයක් තුල වස් වැසූ මෙම තෙරණුවන් වහන්සේ වස් අවසන තම දායකයන් ගෙන් ඉතාමත් වටිනා උසස් තත්වයකින් යුත් වස්ත්‍ර යුගලයක් වස් වාසික චීවරය ලෙස ලැබූහ. ඉන් පසු මෙම තෙරුන් එම චීවර දෙකෙන් එකක් ගෙන බුදුපියාණන් වහන්සේ වැඩ සිටින ගඳ කිලියෙහි වියනක් කොට පූජා කළහ. අනෙක් චීවරය ගෙන තීරු වශයෙන් ඉරා මහ වියන් කෙලවර වටකොට එයද බුදුපියාණන් වහන්සේට පූජා කළහ. මහා සංඝයා වහන්සේ මැද සිටි මහ තෙරුන් ඇමතූ බුදුරජාණන් වහන්සේ “මහණ, ඔබ මේ මහා භද්‍ර කල්පයෙහි මෛත්‍රී නමින් සම්‍යක් සම්බුද්ධ වන්නේය ” යැයි පවසමින් බුදුරජාණන් වහන්සේ මෛත්‍රී බෝසතුනට නියත විවරන ලබාදුන් සේක.

එසේ නම් ඉල් පුන් පසලොස්වක පොහොයදින දී බෞද්ධ ශාසන ඉතිහාසයේ වැදගත් සිදුවීම් මෙලෙසය. මෙහි යම් යම් අඩුපාඩු, වැරදීම් වෙතොත් එවා නිවැරදි කරන ලෙස කාරුණිකව ඉල්ලා සිටිමි. 

ඔබ සැමට සම්මා සම්බුදු සරණයි !!! දළඳා සමිදු පිහිටයි !!!

..:: නිකිණි පුන් පොහොය දිනයේ සිදුවූ විශේෂ සිදුවීම් හා අවස්ථා ::..

නිකිණි පුන් පොහොය දිනය බෞද්ධ අප කාටත් කිහිප ආකාරයකින් වැදගත් වේ.  අප බුද්ධ ශාසනයේ, ශාසනික ප්‍රතිපත්තිවලට අනුව බෞද්ධ භික්ෂූන් වහන්සේලාට “වස්” එළඹීමට දින දෙකක් ඇත. එනම් “පෙර වස් හා පසු වස්” යනුවෙනි. මෙයින් පසු වස් එළඹෙනුයේ නිකිණි පොහොයටයි.

• කොසොල් නුවර “උදේනි” නම් වැසියකු වස් කල කළ ඇරයුමකට භික්ෂූන් නොවැඩිය වග රජගහ නුවර වැඩසිටි අප ලොව්තුරා බුදු පියාණන් වහන්සේට සැළවිය. භික්ෂූන් වහන්සේ නමක් වස් එළඹ සිටියද සතියක් ඇතුලත ආපසු පැමිණෙන අදිටනින් වස් සීමාවෙන් පිටතට යා හැකි බවට සැළෙන “සත්තා හකරණය” නම් වූ පනත අප බුදු පියාණන් විසින් දේශනා කරන ලද්දේ මෙම නිකිණි පොහොය දිනකදීය.
• සම්බුද්ධ පරිනිර්වාණයෙන් සිව්වන මස දෙවන දා එනම් නිකිණි මස අවදියවක්දා රජගහ නුවර “වේහාර පර්වතයෙහි සප්තපර්ණී ගුහාද්වාරයේ” මහා කාශ්‍යප මහරහතන් වහන්සේගේ ප්‍රධානත්වයෙන් පන්සියයක් මහ රහතන් වහන්සේලාගේ සහභාගිත්වයෙන් “පඤ්චසතිකා විනයසංගීති” නමින් දැක්වෙන ප්‍රථම ධර්ම සංගායනාව ආරම්භ කළේද මෙම උතුම් නිකිණි පොහොය දිනයේය.
• මෙම උතුම් නිකිණි පොහොය දින සුදුවූ තවත් වැදගත් සිදුවීමක් වනුයේ සම්බුද්ධ ශාසනයේ ධර්ම භාණ්ඩාගාරික වශයෙන් සිටි “ආනන්ද තෙරණුවන්” අරහත් ඵලය ලැබීමයි. මෙය නිකිණි පොහොයදා අළුයම සිදු විය.
• බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ලලාට ධාතුව තැන්පත් කර ඇති සේරුවිල චෛත්‍යය තැනීම ඇරඹුනේද නිකිණි පොහෝ දිනකයි.

මෙලෙස නිකිණි පොහොය දින සියළු ලෝක සත්වයාට හිතසුව පිණිස යහපත පිණිස සිදුවූ සිදුවීම් මෙසේය. මෙම ලිපියෙහි යම් වැරදි අඩුපාඩු වෙතොත් ඒ පිළිබදව අප දැනුවත් කරන මෙන් කාරුණිකව ඉල්ලා සිටිමි.

සබ්බ දානං ධම්ම දානං ජිනාතී.
(සියලුම දාන වලට වඩා ධර්ම දානය උතුම් වේ)

ඔබ සැමට සම්මා සම්බුදු සරණයි !!! දළඳා සමිදු පිහිටයි !!!

වසර 125 සපිරුන බෞද්ධ කොඩිය

ක්‍රි.ව 2010 අප්‍රේල් මස 28 වෙසක් පුරපසළොස්වක පෝය දිනය වන අද දිනට බෞද්ධ කොඩියට වසර 125 සපිරේ. ෂඩ් වර්ණයෙන් යුත් බෞද්ධ කොඩියක් ඉතිහාසයේ ප්‍රථම වතාවට ඔසවනු ලැබුවේ  1885 අප්‍රේල් මස 28 වන දිනය.

මෙම කොඩිය, 1884 ජනවාරි  28 දින පිහිටවු බෞද්ධාරක්‍ෂක සභාව මගින්, 1885 මාර්තු 27 දින ලංකාණ්ඩුවේ ගැසට් පත්‍රයෙහි වෙසක් පොහෝ දින මින් පසු රජයේ නිවාඩු දිනයක් වශයෙන් ප්‍රකාශයට පත් කල ප්‍රීතිය නිමිත්තෙන් එළඹෙන වෙසක් පොහොය අති උත්කර්ෂවත් ලෙස පැවැත්වීම සදහා පත කල දස දෙනෙකුගෙන් යුත් කමිටුව මගින් නිර්මාණය කරන ලදී.

එම දස පුද්ගල කමුටුවේ පූජ්‍ය හික්කඩුවේ ශ්‍රි සුමංගල හිමි (සභාපති), පූජ්‍ය මිගෙට්ටුවත්තේ ගුණානන්ද හිමි, දොන් කරෝලිස් හේවා විතාරණ (අනගාරික ධර්මපාලගේ පියා) අන්දිරිස් පෙරේරා ධර්මගුණවර්ධන (අනගාරික ධර්මපාලගේ මව් පාර්ශවයේ මුත්තා), විලියම් ද ආබෲ, චාර්ලිස් ඒ ද සිල්වා, පීටර් ද ආබෲ, එච්.විලියම් ප්‍රනාන්දු, එන්.එස්.ප්‍රනාන්දු සහ කරෝලිස් පූජිත ගුණවර්ධන (ලේකම්) යනාදි අයගෙන් සමන්විත වී ඇත.

..:: අධි වෙසක් පොහොය ::..

මෙම වසරේ දී හෙළයෙ මහා මංගල්‍ය වන වෙසක් උළෙල “අධි වෙසක්”  හා “වෙසක්” ලෙසට පොහොයවල් දෙකක් අපට නුපුරුදු ආකාරයට යෙදී ඇති බව අප සැම දන්නා කරුණකි. මෙයට හේතුභූත වූ කාරණා කිහිපයක් ඇත. පළමුවෙන්ම සඳහන් කරන්නම් මා දන්නා ආකාරයට අධි පොහොයක් යනුවෙන් හදුන්වන්නෙ කුමන පොහොයකටද කියා.

“යම් මාසයකට පොහොය දිනවල් දෙකක් යෙදේද ඒ යෙදෙන දෙවැනි පොහොය ඉදිරියෙන් “අධි(අමතර)” යන්නෙන් සඳහන්වෙයි”. (උදාහරණයක් ලෙස ගතහොත් “අධි වෙසක්, අධි පොසොන්” ලෙසින්.)

දැන් මා සඳහන් කරන්නම් මා දන්නා ආකාරයට මෙලෙස අධි පොහොයක් යෙදෙන්නෙ ඇයි කියා. වර්තමානයේ අප සැම භාවිතා කරනු ලබන දින දර්ශනය හදුන්වන්නේ “ග්‍රෙගෝරියන් දින දර්ශනය” යනුවෙනි. මෙම දින දර්ශනයෙහි අංකනයන් සිදු කරනු ලබන්නේ “ජේසුස්” වහන්සේගේ උපත සිදුවූවා යැයි සාම්ප්‍රදායිකව පිළිගැනෙන වසර හා සූර්‍ය්යාගේ ගමන් මාර්ගය මගය. නමුත් අපගේ හෙළ මුතුන් මිත්තන්  අතීතයේ භාවිතා කළේ “චන්ද්‍ර මාස” ක්‍රමය එසේත් නොමැතිනම් “ලූනර් දින දර්ශනයයි”. මෙම චන්ද්‍ර මාස දින දර්ශනය අඩුපාඩු අතින් ඉතාමත් අවම හා  සෞරග්‍රහ මණ්ඩලය පිළිබදව මනා අවබෝධයකින් යුක්තව සාදන ලද්දකි. මේ ආකාරයෙන් චන්ද්‍ර මාස දින දර්ශනයට අනුව අපට මෙලෙස අධි පොහොය දිනයන් යෙදෙන්නෙ නැත. චන්ද්‍රමාස දින දර්ශනයට අනුව නිවැරදි වෙසක් දිනය රටින් රටට, සම්ප්‍රදායෙන් සම්ප්‍රදායට වෙනස් වේ.

බෞද්ධ දින දර්ශනය අනුගමනය කරන ථෙරවාදි බෞද්ධ රටවල එය නියම වන්නේ පසළොස්වක උපෝශත දිනයටයි. (සිරිතක් වශයෙන් පස් වැනි හෝ හය වැනි චන්ද්‍ර මාසය) චීනයේ එය යෙදෙන්නේ චීන චන්ද්‍ර දින දර්ශනයේ හතර වැනි මාසයේ පළමු පසළොස් වක දිනයටයි. බටහිර ග්‍රෙගරියන් දින දර්ශනයට අනුව එම දිනය වසරින් වසර වෙනස් වන නමුත් සාමාන්‍යයෙන් අප්‍රේල් හෝ මැයි මාසයට යෙදේ.

බොහෝ ආසියානු කලාපීය රටවල වල එරට ආණ්ඩුන් විසින් මෙම උතුම් තෙමඟුල සිදුවූ දින ප්‍රසිද්ධ නිවාඩු දිනයක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත්කොට ඇත. (උදාහරණ ලෙස ශ්‍රී ලංකාව, නේපාලය, තායිවානය, හොං කොං, ඉන්දුනීසියාව, වියට්නාමය, තායිලන්තය, සිංගප්පූරුව, මියැන්මාරය(භූතානය), මැලේසියාව)

මෙම ලිපිය සඳහා මා හට නොමසුරු දායකත්වය ලබාදුන් “චන්දිමා සොයුරියටත්, දුටුගැමුණු සොයුරාටත්, චේතියා සොයුරියටත්” මාගේ ස්තුතිය පුදමි. මේ ලිපියෙහි කුඩා හෝ අඩුපාඩුවක්, වැරැද්දක් වේනම් ඒ පිළිබදව මා දැනුවත් කරන මෙන් කාරුණිකව ඉල්ලා සිටිමි.

ඔබ සැමට සුභම සුභ වෙසක් මංගල්‍යයක් වේවායි පතමි. සම්මා සම්බුදු සරණයි !!! දළඳා සමිදු පිහිටයි !!!

..:: වෙසක් පුන් ප්හොය දිනයේ සිදුවූ විශේෂ සිදුවීම් හා අවස්ථා ::..

වෙසක් පුන් පොහොය දිනය සියළු ලෝකවාසී බෞද්ධ ජනතාවට ඉතාමත් වැදගත් වන පොහොය දිනයක් බව අප සැම හොදින් දන්නා කරුණකි. මෙම පොහොය දිනය දකුණු ආසියානු හා අග්නිදිග ආසියාතික රටවල් බොහෝවිට ඉතා උත්සවාකරයෙන් සමරති. එම නිසා මෙම උතුම් පොහොය ඒ ඒ රටවල සමරන දින වකවානු වෙනස් වේ.  උදාහරණයක් ලෙස ගත් විට ථේරවාදී බෞද්ධයන් අනුගමනය කරනු ලබන දින දර්ශනයට  අනුව වෙසක් පොහොය යෙදෙන්නේ පුර පසලොස්වක පොහොය දිනයකටයි. ඒහා සමානව ඒ ඒ රටවල දින දර්ශන වලට අනුව පොහොය යෙදෙන දිනය වෙනස් වේ.

චිනයෙ චන්ද්‍ර දිනදර්ශනය අනුව වෙසක් පොහොය යෙදෙන්නේ එහි හතරවන මාසයෙ අටවෙනි දිනය දායි. අපරදිග ජොර්ජියානු දින දර්ශනය අනුව අප්‍රේල් සහ මැයි මාසයන්හි වෙසක් දිනය යෙදෙන නමුත් එය අවුරුද්දෙන් අවුරුද්දට වෙනස් වේ.

තායි බුදුදහමේ ධම්මයුතිකා සහ මහායානික පාර්ශව වර්ෂ 2009 සඳහා වෙසක් දිනය සමරනු ලැබුවේ මැයි 08 වනදායි එදින ශ්‍රි ලංකවෙද වෙසක් දිනය සමරනු ලැබිය.මැයි 09 වන දින වර්ෂ 2009 සඳහා සින්ගප්පුරුවේ වෙසක් දිනය යෙදී තිබුණි.

• සිදුහත් බෝසතානගේ උපතත්, ලොව්තුරා බුදු පියාණන් වහන්සේගේ බුදු වීම හා පිරිණිවන් පෑමත් යන උතුම් තෙමඟුල සිදුවූයේ මෙම වෙසක් පුර පසලොස්වක පොහොය දිනයේදීය. ලෝ වාසී බහුතර බෞද්ධ ජනතාව වෙසක් පොහොය දිනයේ දී කටයුතු කරන්නේ මෙම උතුම් තෙමඟුල මුල් කොටගෙනය.

• ශ්‍රී ලංකාවාසී සියළු බෞද්ධයන් හට තවත් ලෙසකින් මෙම උතුම් පොහොය දිනය වැදගත් වේ.  ඒ මන්ද අප ලොව්තුරා බුදු පියාණන් වහන්සේ බුද්ධත්වයෙන් අට වසරකට පසු ශ්‍රී ලංකාවේ “කැළණියට” වැඩම කිරීම හා ඒ පැමිණීමත් සමඟම “සුමන සමන්” දිව්‍යෝත්තමයාගේ ආරාධනය පිළිගෙන “සමනල” කන්ද මුදුනෙහි සිරිපත්ල සටහන් කිරීමද, මේ පොහොය දිනය තුළදී සිදුවීමයි.

• තවද “විජය” කුමරු ඇතුළු පිරිස ලක්දිවට පැමිණීමත්, “දෙවන පෑ තිස්” රජුට “ධර්මාශෝක” රජු විසින් “යුව රජ” ලෙසට  දෙවන වරට අභිෂේක ලබා දීම හා “දුටුගැමුණු” රජතුමා “රුවන්වැලි” මහ සෑයේ වැඩ ආරම්භ කිරීම හා එහි බිම සකස් කිරීමත් යන විශේෂ අවස්ථා මෙම උතුම් වෙසක් පොහොය දිනයේදී සිදුවිය.

මෙම වෙසක් පුන් පොහොය දිනය ලෝක බුද්ධ ශාසනයේ ඉතා වැදගත් වූ පොහොය දිනයක් ලෙස හැදින් විය හැක.

මාතින් ගිලිහුනු කරුණක් හෝ වැරදි අඩුපාඩුවක් වේනම් ඒ පිළිබදව මා දැනුවත් කරනමෙන් ඉල්ලා සිටිමි.

ඔබ සැමට සම්මා සම්බුදු සරණයි !!! ශ්‍රී මහා බෝධීන් වහන්සේගේ පිහිටයි !!!

..:: බක් පුන් පොහොය දිනයේ සිදුවූ විශේෂ සිදුවීම් හා අවස්ථා ::..

අද දින මා ලිපියෙහි මතෘකාව කරගනු ලබන්නේ “බක් පුන් පොහොය දිනයේ සිදුවූ විශේෂ සිදුවීම් හා අවස්ථා” යන්නයි. මෙම බක් පුන් පොහොය දිනය ශ්‍රී ලාංකික අප කාටත් වැදගත් උතුම් පොහොය දිනයකි. අප ලොව්තුරා බුදු පියාණන් විසින් කරුණා ගුණයෙන් සාමය උදාකල උතුම් දිනයක් ලෙසටද මෙම පොහොය දිනය හැදින්විය හැක.

• “මහෝදර” යනු යොදුන් පන්සියයක් වූ නාග රාජ්‍යයක අධිපතිය. ඔහු ඉතා බලසම්පන්න වූ අතර ඔහුගේ බෑන නුවන් එනම් නැගණියගේ පුත්‍ර රත්නය වූයේ “චූලෝදර”ය. “කන්වඩම්” පර්වතයේ නා රජු චූලොදරගේ පියා විය. මහෝදර නා රජුගේ පියාණන් හට ඉතා අගනා මැණික් ඔබ්බවූ පුටුවක් විය. ඔහු මිය යනවිට එම මැණික් ඔබ්බවූ පුටුව තම පුතුවූ මහෝදර හට නොදී තම දුව(මහෝදර රජුගේ නැඟනිය වූ චුලෝදරගේ මෑණියන්) හට එය පැවරීය. මෙය නාරජවරු දෙදෙනාගේ විරසකයට හේතු විය. මෙම විරසකය වර්ධනය වී කෝළාහලයකටත්, පසුව එය විශාල යුද්ධයක් දක්වාද වර්ධනය විය. සිදුවන්නට යන මහත් ව්‍යවසනය දිවැසින් දුටු අප ලොව්තුරා බුදු පියාණන් වහන්සේ “දෙව්රම් වෙහෙර” දොරටුව අසල වූ කිරිපළු රුක අරක්ගෙන සිටි “සුමිද්ධ සුමන” දිව්‍ය පුත්‍රයාද කැදවාගෙන ලක්දිව නාගදීපයට වැඩම කලෝය. ගමනාරම්භයේදී සුමිද්ධ සුමන දිව්‍ය රාජ්‍යයා තමා අරක්ගෙන සිටි කිරිපළු රුක උගුල්ලා එය ඡත්‍රයක් සේ බුදු පියාණන් වෙත අල්ලාගෙන තමා පෙර ජාතියකදී විසූ නාග දීපයට පැමිණියේය. එසේ වැඩම කල උන් වහන්සේ යුධ භූමියේ සිටි නාග සේනාව වෙත අහසේ වැඩ හිදිමින් ඝණාදුරක් මවා පේවෝය. ඉන් බියට පත් නාග සේනාවෝ උන් වහන්සේට පසඟ පිහිටුවා වැද නමස්කාර කළෝය. ඉන් පසු අප ලොව්තුරා බුදු පියාණන් වහන්සේ උඬගුකමේ ආදීනව පෙන්වාදෙන හා සාමයේ වැදගත්කම කියැවෙන “කකොලුක, ලටුකික, වට්ටක හා එන්දන” යන ජාතක කථා අළෙලා ධර්මය දේශනා කලේය (පන්සිය පනස් ජාතක පොතෙහි මෙම ජාතක කථා පිළිවෙලින් 269, 352, 388 හා 467 යන ජාතකයන්හී දැක්වේ). ඉන් පසු නාග රජ දෙපල ඇතුලු අනෙකුත් පිරිවර බුදුන් සරණෙහි යමින් මැණික් ඔබ්බවූ පුටුව බුදු පියාණන් හට පූජා කරන ලදි. අවසානයේ දී නා රජුන් බුදු පියාණන් සිහිවනු වස් උන්වහන්සේගේ පූජා වස්තුවක් ඉල්ලූ විට අප ලොව්තුරා බුදු පියාණන් වහන්සේ උන් වහන්සේට පූජා කල මැණික් පුටුව හා කිරිපළු රුක පූජා වස්තූන් ලෙස නා රජ දෙපලට පවරා දෙන ලදි. ඉන් පසු එම මැණික් පුටුව නිදන් කොට නාගදීපයේ ස්තූපයක් කරවූ අතර එය “රාජායතන” ස්තූපය ලෙස හැදින්වීය. අප ලොව්තුරා බුදු පියාණන් වහන්සේගේ දෙවන ලංකාගමනයත් (බුද්ධත්වයෙන් පස් වසරකට පසු), නා රජුන් දමනයත් සිදුවූයේ මෙම උතුම් බක් පුන් පොහොය දින්යේදීය.

• තවද මෙම දිනයේදීම සිදුවූ තවත් වැදගත් සුදුවීම වන්නෙ මහෝදර නා රජුගේ සහයට පැමිණි ඔහුගේ මයිලනුවන් වන “මණි අක්ඛිත” නා රජු විසින් බුදු පියාණන් හට තම අණසක පැතිරුනු “කැළණිය” වෙත වඩින මෙන් ආරාධනා කලේද මෙම උතුම් පුන් පොහොය දිනයේදීය.

මෙම උතුම් බක් පොහොය දිනයේදී සිදුවූ විශේෂ සිදුවීම් හා අවස්ථා මෙසේ විය. මා අතින් ගිලිහුනු යම්කරණුක් හෝ වැරදි අඩුපාඩුවක් වෙතොත් ඒ පිළිබදව මා දැනුවත් කරන මෙන් ඉල්ලා සිටිමි.

ඔබ සැමට ලැබුවා වූ නව වසර කිරියෙන් පැණියෙන් ඉතිරෙන කුසලින් පිරි නව වසරක් වේවායි මා ප්‍රාර්ථනා කරමි.

සැමට සම්මා සම්බුදු සරණයි !!! දළඳා සමිදු පිහිටයි !!!