ගිරග්ග සමජ්ජ

උන්වහන්සෙ පෙරුම් පිරුවෙ අපි වෙනුවෙන්

බුදුරැස් විහිදෙන, ධාතුන් වහන්සේලා පෙලහර පාන, අනුහස් තියෙන පුදබිම් වලට අපේ උපාසක ඇත්තො ඇදී යන්නෙ වැල නොකැඩි.  බුදුරජාණන් වහන්සේ කෙරෙහි ඇති ශ්‍රද්ධාව හේතුවෙන් එසේ යන බැතිමතුන්, ඒ හේතුවෙන්ම  බුදුරජාණන් වහහ්න්සේ කියාදුන් මාර්ගයෙන් ඈතට ඇදෙන බව බොහෝ දෙනෙකුට කල්පනා නොවෙන හැඩයි.

වාසි තකා ඍද්ධි ප්‍රාතිහාර්ය පෑම භික්ෂුන් වහන්සේලාට තහනම් කළ  බුදුරජාණන් වහන්සේ, බොහෝවිට පෙළහර පෑවේ මිසදුටුවන් දමනයටයි. දමනය කළ පිරිස හැමවිටම ධර්ම මාර්ගයට ගෙන ඒමට උන්වහන්සේ කටයුතු කලා. නමුත් අද වෙනවිට සැදැහැවත් බැතිමතුන් පෙළහර, අනුහස් ආදිය කෙරෙහි යොමු කරන බැති සිත සත්‍ය ගවේෂණයට යොමු කරන්නේ කලාතුරකින්. අපට අමතක වෙලා  බුදුරජාණන් වහන්සේ කියන්නෙ පෙළහර පාන්නෙකුට වඩා වටිනා අසම සම මනුෂ්‍යයෙක් බව.

බුදුරජාණන් වහන්සේ උපක ආජීවකට තමන් වහන්සේව හඳුන්වා දුන්නේ, තමන් මිනිසුන් අතර උපන්, මිනිසුන් අතර දිවි ගෙවන, එහෙත් මිනිසුන් තුළ වන කෙලෙස් නමැති මඩ ගොහොරුවෙන් මිදුනු අසමසම බුදුවරයෙකු යනුවෙනුයි. බෞද්ධ අපට බොහෝවිට, බුදුවරයෙක් කියන්නෙ අප අතරින්ම බිහිවෙන මනුෂ්‍යයෙක් බව අමතක වෙන බවක් පෙනෙයි. ශ්‍රද්ධාව නිසා බුදුරැස්, පෙළහර වලට වන්දනා කරමින් ගෙවන ජීවිතයෙන් ඉඩක්, සත්‍ය සොයා යාමටත් වෙන් කරනවා නම් ඒක බුදු වරයෙකුට කරන වටිනාම පූජාවක් වේවි.

මොකද…
මනුස්සයෙකුට ලඟා කරගත හැකි ශ්‍රේෂ්ඨතම තත්වයට හෙවත් බුද්ධත්වයට පත්වෙන්න බෝසත්වරයෙක් පෙරුම් පුරන්නෙ අපි වෙනුවෙන්.

සත්‍ය සොයා යන ගමනෙදි සෝවාන්, සකෘදාගාමී ආදී මාර්ගඵල වලට පැමිණ නිර්වාණය ලඟාකරගත හැකි අවස්ථා තිබියදීත්, ඒ අවස්ථා සියල්ල මඟහැර බුද්ධත්වයට පත්වෙන්න යම් මිනිසෙක් කල්ප ගණනක් පෙරුම් පුරනවා නම්, ඒ අපි වගේ සුවහසක් මිනිසුන් කෙරෙහි වන මෛත්‍රිය සහ මහා කරුණාව නිසයි. අපිටත් සසරින් එතෙර වන්නට මාර්ගය විවර කරන්නටයි. මිහිමත පහලවෙන හැම බෝසත් වරයෙක්ම කල්ප ලක්ෂ ගණනාවක් පෙරුම් පුරන්නෙ අපි වෙනුවෙන්. ඒත් ඔවුන් මහා කැපවීමක් කරලා අපි වෙනුවෙන් විවර කරන ධර්ම මාර්ගය, මෝහයෙන් අන්ධ වෙලා අපි විසින්ම වසා දමනවානම් ඒක අපරාධයක්.

සබ්බ පාපස්ස අකරණං
කුසලස්ස උපසම්පදා
සචිත්ත පරියෝ දපනං
ඒතං බුද්ධානු සාසනං

සතුට පතා නතරවෙන්න

ගෝතම ගීතය

“කර්මයෙන් සියල්ල සිදුවෙතැයි බොහෝ දෙනා සිතති. ඉරණම කර්මය යයි ඔවුහු සලකති. කර්මයෙන් සියල්ල සිදුවේ නම් උත්සාහයක් කුමටද බ්‍රාහ්මණය? මේ කර්මවාදය නිසා බොහෝ මනුෂ්‍යයෝ නිවටව පසුවෙති; අලස ව නිදති. යහපත් සිතිවිලිත් දෘඪ ආත්ම ශක්තියක් ඇත්නම් පින්වත ඔබට බුදු විය හැකි ය. සිත දෛවයේ නිර්මාතෘ වරයාය. ඔබේ සිතුවිලි බලය අනුව ඔබේ ඉරණම විසඳේ.” (පිටුව 126)

බෞද්ධ සංස්කෘතියේ සහ බෞද්ධ දර්ශනයේ ශ්‍රේෂ්ඨත්වය නිමිති කරගෙන නවකතා රචනයට ප්‍රසිද්ධියක් උසුලන ජයසේන ජයකොඩි නම් අපූර්ව ලේඛකයා අතින් අකුරු කෙරුණු තවත් නවකතාවක් ගෝතම ගීතය නම් වෙයි. අසමසම ලොව්තුරා බුදුවරයෙකුගේ ගුණ මහිමය ගැන විස්තර කෙරෙන මෙම නවකතාවට පාදක කොටගෙන ඇත්තේ බුදුන් වහන්සේව විවාහ කරගන්නට සිතා එය ඉටුනොවූ පසු උන්වහන්සේගෙන් පලිගන්නා අරමුණින් විවිධ අකුසලයන්හි යෙදුණු මාගන්ධි බැමිණියගේ කතාවයි. සියළු අපහාස, දෝෂාරෝපණ මධ්‍යයේ නොසෙල්වී සිටිමින්, උපේක්ෂාවෙන් විඳදරාගන්නා බුද්ධ චරිතය මෙම කතාව පුරාවටම අපූරුවට විස්තර කරන්නට ලේඛකයා සමත් වී ඇත.

“දරුව ඔබටත් උවමනා නම් අඳුර විනිවිද දැකිය හැකි නැණසක් ලද හැකියි.”

“ස්වාමීනි… නිවන් අවබෝධ වුවහොත් යලි උපතක් නැතැයි අසා ඇත්තෙමි. මේ මහා වනයෙහි සිඟාලයෙකුව ඉපදීම එවන් නිර්වාණ සම්පත්තියකට වඩා මට වැඩදායකය ස්වාමීනි.”

“දරුව නාලක… මේ මනුෂ්‍ය ජීවිතය නිසා ඔබ ලබන තෘප්තිය කුමක්ද?”

“ස්වාමීනි මම මනෝ රාජ්‍යයක ජීවත් වන්නෙක්මි. මටම ආවේණික ලෝකයක් තනා ඒ තුල උදම් සිතින් පසුවන්නෙමි.”

” දරුව මම ඔබට සත්‍යය පසක් කිරීමට තව දුරටත් නොවෙහෙසෙමි… සතුටින් සොම්නසින් ජීවත් වන්න. කැමති කාලයක් භවයෙහි සැරිසරන්න.” (පිටු 99-102)

නිර්වාණාවබෝධයට පින් පුරා ඇති මිනිසුන් සොයා ගම් නියම් ගම්වල සැරිසැරුව සේම, නිවන් මඟට එන්නට පින් පුරා නැතිවුන් නිවන්මඟට ගැනීමට දිගින් දිගටම උත්සාහ නොකොට ඔවුනට සුදුසු ලෙස ජීවත් වීමට ආශිර්වාද කළ ගෝතම බුදුන් වහන්සේ සියළු සත්වයන් කෙරෙහි අනුකම්පාවෙන් කටයුතු කළ ආකාරය මෙන්ම, මිත්‍යා දෘෂ්ඨිකයන්ගෙන් බුද්ධ චරිතයට සහ ශාසනයට එල්ල වුණු ප්‍රහාර, දෝෂාරෝපණ ගැනද මෙම නවකතාවෙන් පැහැදිලි කෙරෙයි.

පිච්චමල නවකතා මාලාව ඇතුළුව සම්බුද්ධ ශාසනය, භික්ෂු චරිතය පිළිබඳව පහන් හැඟීම් පාඨකයා තුල ඇතිකරන නිර්මාණ රැසක් අපවෙත ගෙන ආ ජයසේන ජයකොඩි නම් වූ ලේඛකයා විසින් දැයට දායාද කළ තවත් සිත් පහන් කරවන කෘතියක් ලෙස “ගෝතම ගීතය” නම් කළ හැකිය.

කෙනෙකුගේ චිත්ත ශක්තිය අනුව නිවන සාක්ෂාත් කරගැනීම හෝ සසර දිගු කරගැනීම හඳුනා, කෙලෙස් වඩන්නන්ට අනුකම්පා කළ ගෝතම බුදුන් වහන්සේගේ විතරාගී ගුණය “ගෝතම ගීතය” පුරා ලියවී ඇත්තේය.

දහම් පද

”නතං කම්මං කතං සාධු
යංකත්වා අනුතප්පති
යස්ස අස්සුමුඛෝ රොදං
විපාකං පටිසේවති”

යමක් කොට පසුතැවිලි වීමට සිදුවේ නම්, දුකට පත්ව අඬමින් එහි විපාක විඳීමට සිදුවේ නම්, එවන් ක්‍රියා සිදු නොකළ යුතුය.

”තං ච කම්මං කතං සාධු
යං කත්වා නානුතප්පති
යස්ස පතීතො සුමනො
විපාකං පටිසෙවති”

යම් ක්‍රියාවක් කළ පසුව පසුතැවීමක් ඇතිනොවේද, එහි විපාක ප්‍රීතියෙන් යුතුව විඳීමට හැකිවේද, එවන් කටයුතු වල නියැලීම යහපත්ය.

(ධම්මපදයෙන්)

සංඛපාල විහාරය – සැරිසර වාර්තා

රත්නපුර, කහවත්ත, මාදම්පෙ පහු කරගෙන, පැල්මඩුල්ල-ඇඹිලිපිටිය මාර්ගයේ රුහුණු රට පල්ලෙබැද්ද ප්‍රදේශයට යද්දි, කොළඹගේ ආරට නුදුරුව මාවතේ වම් පසින් හමුවෙන විහාරස්ථානය සංඛපාල විහාරය නම් වෙනවා. පැය කිහිපයක් එකදිගට වෑන් රථයේ ගමන් කිරීම නිසා ඇතිවුණු ගමන් මහන්සිය නිසාත්, එතෙක් සංඛපාල විහාරයට නොගිය දෙදෙනෙක් අප අතර සිටි නිසාත් සංඛපාල විහාරයේ මඳකට නවතින්නට තීරණය වුණා මිස එම ප්‍රදේශයේ අතීත විභූතිය කියා පාන තොරතුරු සොයමින් පරිසරයේ සැරිසරකට පෙර සූදානමක් අප වෙත තිබුණෙ නැහැ.

විහාර භූමියේ වටපිටාව අපි හැමදාමත් සැරිසරන්නට ප්‍රිය කරන නිහඬ, නිස්කලංක පරිසරයෙන් සමන්විත වුණා. විහාරයට පිවිසෙත්ම හිතේ නැගෙන දහසකුත් සිතුවිලි මොහොතකට නතර වෙන්නෙ පරිසරයේ අපූර්වත්වය විඳින්න මනසට ඉඩදෙන ගමන්. පියගැටපෙල මතින් විහාර මළුවට යද්දි හමුවෙන ගල් කුළු වලට වාරු වෙලා තුරු සෙවණේ මොහොතක් නැවතුණ අපේ කතාබහට පාදක වුණේ මෙම විහාරස්ථානයේ අතීත කතාවයි.

දුටුගැමුණු රජතුමාගෙ සේනාවෙ හිටපු ඵුස්සදේව යෝධයාට අයත් වෙලා තිබුණු සංඛය තැන්පත් කරලා මෙම විහාරය නිර්මාණය කලේ ඵුස්සදේව යෝධයා බවයි ඉතිහාසයෙ කියවෙන්නෙ. ඵුස්සදේව විසින් පර්වතයේ ඉහලට ගල් පඩිපෙලක් කපමින් ගොස්, හක් ගෙඩිය තැන්පත් කළ බව බොහෝදෙනා අතර ප්‍රසිද්ධ කතාවක්. සංඛය තවමත් මෙහි තිබෙන බව පැවසෙන විවිධ කතාන්දරත් ජනවහරේ විරල නැහැ. කෙසේ වෙතත් මෙම විහාරස්ථානය පිහිටි ප්‍රදේශය ඵුස්සදේව යෝධයාට ගම්වරයක් ලෙස දුටුගැමුණු රජතුමා ප්‍රදානය කළ වග සඳහන් වෙනවා. ඒ වගේම ඵුස්සදේව යෝධයා භික්ෂු ජීවිතයට ඇතුලත් වෙලා අර්හත් ඵලය ලද බවත් ජනවහරේ වගේම වංශකතාවලත් සඳහන්. විහාරස්ථානය ඇතුලෙ ඵුස්සදේව යෝධයාගෙ ජීවිතයේ විවිධ අවස්ථා සිතුවම් කරලා තියෙන හැටිත් සිත් ගන්නා සුළුයි.

මේ මනස්කාන්ත පරිසරයේ හෝරා දෙකක් පමණ ගත කරද්දි දක්නට ලැබුණු, නිරීක්ෂණය කළ දේවල් අතරින් හක්ගෙඩි ගල, විහාරගෙයි බිතු සිතුවම්, රාජාධි රාජසිංහ රජ සමයේ විසූ කරතොට ධම්මාරාම තෙරුන් වදාල කවි සහ කටාරම් කෙටූ ඉපැරණි සෙල්ලිපිය විශේෂ තැනක් ගත්තා. තුරු සෙවණට වී අවට සිරි නරඹමින් ඉන්න අතරෙ, විහාරයට පැමිණෙන බැතිමතුන්ගෙන් බොහෝ දෙනා හක්ගෙඩියක සලකුණ සටහන් කර ඇති ගල දෙස උනන්දුවෙන් මෙන්ම විමතියෙන් බලමින් ඒ ගැන කතා කරන අයුරු දක්නට ලැබුණා. එකත් එකටම ඒ කතාවෙන්නෙ ඵුස්සදේව යෝධයාගෙ සංඛය ගැන ජනප්‍රවාද වෙන්නට ඕනෙ.

ගිරිකුල ඉහලටම යන්නට අදහසක් තිබුණත්, හිරු අවරට යමින් කාල වේලාව පිළිබඳ ගැටළු ඇතිකරමින් සිටියා. ඒ අතරම මාර්ගයේ ඉහලට යද්දි දෙබර ප්‍රහාර වලට ලක්වීමේ අවදානමක්ද පවතින බව අසන්නට ලැබුණු නිසා තවත් දිනෙක මෙහි පැමිණෙන බලාපොරොත්තුවෙන් සංඛපාල විහාරයේ සැරිසරට අනාගතයෙන් ඉඩක් වෙන්කරන්නට තීරණය කෙරුණා.

නාගරික පරිසරයේ එදිනෙදා හමුවෙන කොන්ක්‍රීට් වනාන්තර, වාහන තදබදය හා ඝෝෂාවන් නිසා හෙම්බත් වෙන මනස සුවපත් කරන්නට නිස්කලංක පරිසරයක ගෙවෙන හෝරා දෙකක් නොසෑහෙන තරම්. තත්වය එසේ වුවත් ලද දෙයින් සතුටු වීමේ ගුණය ප්‍රගුණ කරමින් අපි නැවතත් පුරුදු ජීවන චක්‍රයට අවතිර්ණ වෙන බලාපොරොත්තුවෙන් පියගැටපෙල බහින්නට පටන් ගත්තෙ, බැතිමත් බෞද්ධයන් ගැවසෙන ශාන්තවූ පරිසරයක වෙසෙමින්, ඉතිහාසය හා අපේ උරුමය ගැන සාකච්ඡා කළ දැනුමින් පෝෂණය වූ අපූරු හෝරා දෙකක මිහිරි මතකයන් ජීවිතයට එක්කරගෙනයි.