වසර 125 සපිරුන බෞද්ධ කොඩිය

ක්‍රි.ව 2010 අප්‍රේල් මස 28 වෙසක් පුරපසළොස්වක පෝය දිනය වන අද දිනට බෞද්ධ කොඩියට වසර 125 සපිරේ. ෂඩ් වර්ණයෙන් යුත් බෞද්ධ කොඩියක් ඉතිහාසයේ ප්‍රථම වතාවට ඔසවනු ලැබුවේ  1885 අප්‍රේල් මස 28 වන දිනය.

මෙම කොඩිය, 1884 ජනවාරි  28 දින පිහිටවු බෞද්ධාරක්‍ෂක සභාව මගින්, 1885 මාර්තු 27 දින ලංකාණ්ඩුවේ ගැසට් පත්‍රයෙහි වෙසක් පොහෝ දින මින් පසු රජයේ නිවාඩු දිනයක් වශයෙන් ප්‍රකාශයට පත් කල ප්‍රීතිය නිමිත්තෙන් එළඹෙන වෙසක් පොහොය අති උත්කර්ෂවත් ලෙස පැවැත්වීම සදහා පත කල දස දෙනෙකුගෙන් යුත් කමිටුව මගින් නිර්මාණය කරන ලදී.

එම දස පුද්ගල කමුටුවේ පූජ්‍ය හික්කඩුවේ ශ්‍රි සුමංගල හිමි (සභාපති), පූජ්‍ය මිගෙට්ටුවත්තේ ගුණානන්ද හිමි, දොන් කරෝලිස් හේවා විතාරණ (අනගාරික ධර්මපාලගේ පියා) අන්දිරිස් පෙරේරා ධර්මගුණවර්ධන (අනගාරික ධර්මපාලගේ මව් පාර්ශවයේ මුත්තා), විලියම් ද ආබෲ, චාර්ලිස් ඒ ද සිල්වා, පීටර් ද ආබෲ, එච්.විලියම් ප්‍රනාන්දු, එන්.එස්.ප්‍රනාන්දු සහ කරෝලිස් පූජිත ගුණවර්ධන (ලේකම්) යනාදි අයගෙන් සමන්විත වී ඇත.

..:: අධි වෙසක් පොහොය ::..

මෙම වසරේ දී හෙළයෙ මහා මංගල්‍ය වන වෙසක් උළෙල “අධි වෙසක්”  හා “වෙසක්” ලෙසට පොහොයවල් දෙකක් අපට නුපුරුදු ආකාරයට යෙදී ඇති බව අප සැම දන්නා කරුණකි. මෙයට හේතුභූත වූ කාරණා කිහිපයක් ඇත. පළමුවෙන්ම සඳහන් කරන්නම් මා දන්නා ආකාරයට අධි පොහොයක් යනුවෙන් හදුන්වන්නෙ කුමන පොහොයකටද කියා.

“යම් මාසයකට පොහොය දිනවල් දෙකක් යෙදේද ඒ යෙදෙන දෙවැනි පොහොය ඉදිරියෙන් “අධි(අමතර)” යන්නෙන් සඳහන්වෙයි”. (උදාහරණයක් ලෙස ගතහොත් “අධි වෙසක්, අධි පොසොන්” ලෙසින්.)

දැන් මා සඳහන් කරන්නම් මා දන්නා ආකාරයට මෙලෙස අධි පොහොයක් යෙදෙන්නෙ ඇයි කියා. වර්තමානයේ අප සැම භාවිතා කරනු ලබන දින දර්ශනය හදුන්වන්නේ “ග්‍රෙගෝරියන් දින දර්ශනය” යනුවෙනි. මෙම දින දර්ශනයෙහි අංකනයන් සිදු කරනු ලබන්නේ “ජේසුස්” වහන්සේගේ උපත සිදුවූවා යැයි සාම්ප්‍රදායිකව පිළිගැනෙන වසර හා සූර්‍ය්යාගේ ගමන් මාර්ගය මගය. නමුත් අපගේ හෙළ මුතුන් මිත්තන්  අතීතයේ භාවිතා කළේ “චන්ද්‍ර මාස” ක්‍රමය එසේත් නොමැතිනම් “ලූනර් දින දර්ශනයයි”. මෙම චන්ද්‍ර මාස දින දර්ශනය අඩුපාඩු අතින් ඉතාමත් අවම හා  සෞරග්‍රහ මණ්ඩලය පිළිබදව මනා අවබෝධයකින් යුක්තව සාදන ලද්දකි. මේ ආකාරයෙන් චන්ද්‍ර මාස දින දර්ශනයට අනුව අපට මෙලෙස අධි පොහොය දිනයන් යෙදෙන්නෙ නැත. චන්ද්‍රමාස දින දර්ශනයට අනුව නිවැරදි වෙසක් දිනය රටින් රටට, සම්ප්‍රදායෙන් සම්ප්‍රදායට වෙනස් වේ.

බෞද්ධ දින දර්ශනය අනුගමනය කරන ථෙරවාදි බෞද්ධ රටවල එය නියම වන්නේ පසළොස්වක උපෝශත දිනයටයි. (සිරිතක් වශයෙන් පස් වැනි හෝ හය වැනි චන්ද්‍ර මාසය) චීනයේ එය යෙදෙන්නේ චීන චන්ද්‍ර දින දර්ශනයේ හතර වැනි මාසයේ පළමු පසළොස් වක දිනයටයි. බටහිර ග්‍රෙගරියන් දින දර්ශනයට අනුව එම දිනය වසරින් වසර වෙනස් වන නමුත් සාමාන්‍යයෙන් අප්‍රේල් හෝ මැයි මාසයට යෙදේ.

බොහෝ ආසියානු කලාපීය රටවල වල එරට ආණ්ඩුන් විසින් මෙම උතුම් තෙමඟුල සිදුවූ දින ප්‍රසිද්ධ නිවාඩු දිනයක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත්කොට ඇත. (උදාහරණ ලෙස ශ්‍රී ලංකාව, නේපාලය, තායිවානය, හොං කොං, ඉන්දුනීසියාව, වියට්නාමය, තායිලන්තය, සිංගප්පූරුව, මියැන්මාරය(භූතානය), මැලේසියාව)

මෙම ලිපිය සඳහා මා හට නොමසුරු දායකත්වය ලබාදුන් “චන්දිමා සොයුරියටත්, දුටුගැමුණු සොයුරාටත්, චේතියා සොයුරියටත්” මාගේ ස්තුතිය පුදමි. මේ ලිපියෙහි කුඩා හෝ අඩුපාඩුවක්, වැරැද්දක් වේනම් ඒ පිළිබදව මා දැනුවත් කරන මෙන් කාරුණිකව ඉල්ලා සිටිමි.

ඔබ සැමට සුභම සුභ වෙසක් මංගල්‍යයක් වේවායි පතමි. සම්මා සම්බුදු සරණයි !!! දළඳා සමිදු පිහිටයි !!!

..:: වෙසක් පුන් ප්හොය දිනයේ සිදුවූ විශේෂ සිදුවීම් හා අවස්ථා ::..

වෙසක් පුන් පොහොය දිනය සියළු ලෝකවාසී බෞද්ධ ජනතාවට ඉතාමත් වැදගත් වන පොහොය දිනයක් බව අප සැම හොදින් දන්නා කරුණකි. මෙම පොහොය දිනය දකුණු ආසියානු හා අග්නිදිග ආසියාතික රටවල් බොහෝවිට ඉතා උත්සවාකරයෙන් සමරති. එම නිසා මෙම උතුම් පොහොය ඒ ඒ රටවල සමරන දින වකවානු වෙනස් වේ.  උදාහරණයක් ලෙස ගත් විට ථේරවාදී බෞද්ධයන් අනුගමනය කරනු ලබන දින දර්ශනයට  අනුව වෙසක් පොහොය යෙදෙන්නේ පුර පසලොස්වක පොහොය දිනයකටයි. ඒහා සමානව ඒ ඒ රටවල දින දර්ශන වලට අනුව පොහොය යෙදෙන දිනය වෙනස් වේ.

චිනයෙ චන්ද්‍ර දිනදර්ශනය අනුව වෙසක් පොහොය යෙදෙන්නේ එහි හතරවන මාසයෙ අටවෙනි දිනය දායි. අපරදිග ජොර්ජියානු දින දර්ශනය අනුව අප්‍රේල් සහ මැයි මාසයන්හි වෙසක් දිනය යෙදෙන නමුත් එය අවුරුද්දෙන් අවුරුද්දට වෙනස් වේ.

තායි බුදුදහමේ ධම්මයුතිකා සහ මහායානික පාර්ශව වර්ෂ 2009 සඳහා වෙසක් දිනය සමරනු ලැබුවේ මැයි 08 වනදායි එදින ශ්‍රි ලංකවෙද වෙසක් දිනය සමරනු ලැබිය.මැයි 09 වන දින වර්ෂ 2009 සඳහා සින්ගප්පුරුවේ වෙසක් දිනය යෙදී තිබුණි.

• සිදුහත් බෝසතානගේ උපතත්, ලොව්තුරා බුදු පියාණන් වහන්සේගේ බුදු වීම හා පිරිණිවන් පෑමත් යන උතුම් තෙමඟුල සිදුවූයේ මෙම වෙසක් පුර පසලොස්වක පොහොය දිනයේදීය. ලෝ වාසී බහුතර බෞද්ධ ජනතාව වෙසක් පොහොය දිනයේ දී කටයුතු කරන්නේ මෙම උතුම් තෙමඟුල මුල් කොටගෙනය.

• ශ්‍රී ලංකාවාසී සියළු බෞද්ධයන් හට තවත් ලෙසකින් මෙම උතුම් පොහොය දිනය වැදගත් වේ.  ඒ මන්ද අප ලොව්තුරා බුදු පියාණන් වහන්සේ බුද්ධත්වයෙන් අට වසරකට පසු ශ්‍රී ලංකාවේ “කැළණියට” වැඩම කිරීම හා ඒ පැමිණීමත් සමඟම “සුමන සමන්” දිව්‍යෝත්තමයාගේ ආරාධනය පිළිගෙන “සමනල” කන්ද මුදුනෙහි සිරිපත්ල සටහන් කිරීමද, මේ පොහොය දිනය තුළදී සිදුවීමයි.

• තවද “විජය” කුමරු ඇතුළු පිරිස ලක්දිවට පැමිණීමත්, “දෙවන පෑ තිස්” රජුට “ධර්මාශෝක” රජු විසින් “යුව රජ” ලෙසට  දෙවන වරට අභිෂේක ලබා දීම හා “දුටුගැමුණු” රජතුමා “රුවන්වැලි” මහ සෑයේ වැඩ ආරම්භ කිරීම හා එහි බිම සකස් කිරීමත් යන විශේෂ අවස්ථා මෙම උතුම් වෙසක් පොහොය දිනයේදී සිදුවිය.

මෙම වෙසක් පුන් පොහොය දිනය ලෝක බුද්ධ ශාසනයේ ඉතා වැදගත් වූ පොහොය දිනයක් ලෙස හැදින් විය හැක.

මාතින් ගිලිහුනු කරුණක් හෝ වැරදි අඩුපාඩුවක් වේනම් ඒ පිළිබදව මා දැනුවත් කරනමෙන් ඉල්ලා සිටිමි.

ඔබ සැමට සම්මා සම්බුදු සරණයි !!! ශ්‍රී මහා බෝධීන් වහන්සේගේ පිහිටයි !!!